Nadczynność tarczycy w czasie ciąży – co warto wiedzieć?

Tarczyca znajduje się w przedniej części szyi, poniżej jabłka Adama i ma kształt motyla. Odpowiada za produkcję hormonów tarczycy, które kontrolują metabolizm całego organizmu i funkcjonowanie wielu narządów, a także regulują pracę serca. Wpływa również na mięśnie, kości i cykl menstruacyjny kobiety.

Nieprawidłowe działanie tarczycy może prowadzić do niepłodności, a także ma wpływ na kobietę w czasie ciąży, gdyż spadek jej aktywności może mieć poważne konsekwencje: poronienie w pierwszym trymestrze ciąży, przedwczesny poród i problemy z rozwojem mózgu płodu, nawet jeśli matka nie ma objawów choroby.

Jak tarczyca zakłóca przebieg ciąży?

Zaburzenia tarczycy są drugą po cukrzycy przyczyną powikłań endokrynologicznych w ciąży. Podczas ciąży tarczyca zwiększa produkcję hormonów o 40-100%, aby pokryć potrzeby matki i płodu. Dlatego problemy z tarczycą mogą być trudne do zdiagnozowania w czasie ciąży ze względu na wyższe stężenie hormonów tarczycy i inne objawy, które występują zarówno w ciąży, jak i w zaburzeniach tarczycy. Wykrycie i leczenie nieprawidłowego funkcjonowania tarczycy jest niezbędne, aby uniknąć poważnych powikłań ciąży.

Ponadto ten hormon jest ważny dla rozwoju mózgu i układu nerwowego dziecka. W pierwszym trymestrze płód jest uzależniony od dostaw hormonu tarczycy od matki, który dociera przez łożysko. Około 12 tygodnia tarczyca dziecka zaczyna funkcjonować samodzielnie, ale nie produkuje wystarczającej ilości hormonu tarczycy do 18-20 tygodnia ciąży.

Dwa hormony związane z ciążą, ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG) i estrogen, powodują wyższe stężenie hormonu tarczycy we krwi. W czasie ciąży, u zdrowych kobiet, tarczyca powiększa się nieznacznie, ale nie na tyle, aby pracownik służby zdrowia mógł to wyczuć podczas badania fizycznego.

Nadczynność tarczycy w czasie ciąży

Nadmiar hormonów tarczycy może być spowodowany stanem autoimmunologicznym (choroba Gravesa-Basedowa) lub może być przejściowo produkowany przez samą ciążę. Jej częstość występowania w ciąży jest niska: od 0,1% do 4%.

Te same hormony łożyskowe mogą wpływać na produkcję tarczycy u kobiet w ciąży. W rzeczywistości sam hormon używany do diagnozowania ciąży w stosowanych testach, HCG (hormon gonadotropiny kosmówkowej) może stymulować tarczycę matki, zwłaszcza w pierwszym trymestrze, i wywoływać przejściowe objawy nadczynności tarczycy.

Czytaj również: Nadczynność i niedoczynność tarczycy

Do objawów towarzyszących należą: nerwowość, bezsenność, drżenie, tachykardia, kołatanie serca, wzmożone wypróżnienia, wysokie ciśnienie krwi, wzmożona potliwość, nietolerancja ciepła, utrata wagi itp. W chorobie Gravesa można również zaobserwować charakterystyczne zmiany skórne.

Ciążowa lub przejściowa nadczynność tarczycy nie jest związana z istotnym wpływem na matkę lub dziecko, dlatego wskazane jest jej monitorowanie, ale nie leczenie lekami przeciwtarczycowymi. Zwykle wiąże się z silnymi nudnościami i wymiotami.

W ciężkich przypadkach wiąże się ze stanem przedrzucawkowym i/lub rzucawką, ograniczeniem wzrostu płodu (FGR), przedwczesnym porodem, tachykardią płodu, chorobą Gravesa-Basedowa ze śmiertelnością matek na poziomie 20-25% i niewydolnością serca.

Symptomatologia choroby Gravesa-Basedowa może być mylona z typowymi oznakami lub objawami prawidłowej ciąży, ale w przypadku symptomatologii nadczynności tarczycy lub podejrzanych oznak, takich jak wole, należy ją zbadać za pomocą badań laboratoryjnych, w tym profilu tarczycowego i badania immunologicznego.

Niedobór jodu a zaburzenia tarczycy

Jod jest bardzo ważny w ciąży, ponieważ tarczyca wykorzystuje go do produkcji hormonu tarczycy. Dodatkowo dziecko otrzymuje jod z diety matki. Dlatego kobieta w ciąży musi spożywać więcej jodu w czasie ciąży (około 250 mikrogramów dziennie).

Niedobór jodu w czasie ciąży został powiązany ze zwiększoną liczbą poronień, śmiertelnością płodu i okołoporodową, niską masą urodzeniową i upośledzonym rozwojem mózgu. Chociaż suplementacja soli jodem wydaje się zmniejszać ryzyko nadczynności tarczycy u matki i płodu, około jedna na 20 kobiet ma niskie wartości jodu w moczu.

Bibliografia:

1. Kristen Kobaly, Susan J. Mandel (2019) Hyperthyroidism and Pregnancy
2. Ryan D. Cuff (2019) Hyperthyroidism During Pregnancy: A Clinical Approach